برابر ماده 20 قانون ثبت احوال كشور :
- انتخاب نام با اعلام كننده است ، براي نام گذاري يك نام ساده يا مركب ( حسين ، محمد مهدي ، و مانند آن ) كه عرفاً يك نام محسوب مي شود انتخاب خواهد شد.
- انتخاب نامهائي كه موجب هتك حيثيت مقدسات اسلامي ميگردد و همچنين عناوين و القاب و نامهاي زننده و مستهجن يا نامتناسب با جنس ممنوع است .
- تشخيص نامهاي ممنوع با شورايعالي ثبت احوال مي باشد و اين شورا نمونه هاي آن را تعيين و به سازمان اعلام ميكند .
- انتخاب نام در مورد اقليت هاي ديني شناخته شده در قانون اساسي تابع زبان و فرهنگ ديني آنان است .
- ذكر سيادت در اسناد سجلي ساداتي كه سيادت آنان در اسناد سجلي پدر و يا جد پدري مندرج باشد و يا سيادت آنان با دلائل شرعي ثابت گردد الزامي است ، مگر كسانيكه خود را سيد ندانند و يا عدم سيادت آنان شرعاً احراز شود .
نامهاي قابل تغيير بشرح ذيل مي باشد :
بموجب ماده 20 قانون ثبت احوال و تبصره هاي آن انتخاب نامهاي زير ممنوع و دارندگان آنها مي توانند با رعايت مقررات مربوطه نسبت به تغيير آن اقدام نمايند .
1 - نامهائي كه موجب هتك حيثيت مقدسات اسلامي مي گردد .مانند : " عبدالات ، عبدالعزي "
( لات و عزي نام دو بت در مكه معظمه دوران قبل از اسلام است )
2 - اسامي مركبي كه عرفا" يك نام محسوب نمي شوند ( اسامي مركب ناموزون )
مانند : " سعيد بهزاد ، شهره فاطمه ، حسين معروف به كامبيز و ...."
3 - عناوين - اعم از عناوين لشكري و يا كشوري و يا تركيبي از اسم و عنوان .مانند : " سروان ، سرتيپ ، دكتر ، شهردار و يا سروان محمد و و شهردار علي "
4 - القاب - اعم از ساده و مركب . مانند : " ملك الدوله ، خان ، يا شوكت الملك ، حاجيه سلطان و سلطانعلي "
5 - اسامي زننده و مستهجن - زننده و مستهجن آندسته از نامهائي است كه بر حسب زمان ، مكان يا مورد بدلايل و جهات زير براي دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأييد شورايعالي برسد .
- نامهائي كه معرف صفات مذموم و مغاير با ارزشهاي والاي انساني است .
مانند : گرگ ، قوچي و ...."
- نامهائيكه با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبي مردم مغاير باشد .
مانند " لات ، خونريز ، چنگيز و ... "
- نامهائيكه موجبات اشاعه و ترويج فرهنگ بيگانه گردد .
مانند : " وانوشكا ، ژاكاردو ، شاهدوست و .... "
- نامهائيكه موجب تحقير اشخاص بوده و يا معناي لغوي آن در جامعه قابل پذيرش نباشد .
مانند : " صد توماني ، گت آقا ، كنيز ، گدا و ... "
6 - اسامي نامتناسب با جنس .
مانند : " ماشاءاله براي اناث و يا انتخاب نام اشرف و يا اكرم براي افراد ذكور"
7 - حذف كلمات زائد و غير ضروري در نام اشخاص .
مانند : " قلي ، غلام ، گرگ ، ذولف و قوچ "
8 - تصحيح اشتباهات املائي در نام اشخاص كه بدليل عدم آشنائي مامور با لهجه ها و الفاظ و معاني محلي و يا ناشي از تلفظ اظهار كننده پيش آمده .
مانند : " زهراب به سهراب و يا منيجه به منيژه و يا ... "
9 - هم نام بودن فرزند با پدر و يا مادر در يك خانواده .
10 - هم نام بودن برادران و يا خواهران در يك خانواده .
11 - تغيير نامها از صورت عربي به شكل فارسي از قبيل رحمن به رحمان ، اسمعيل به اسماعيل ، اسحق به اسحاق و ...
12 - تغيير نام كسانيكه با تأييد مراجع ذيصلاح به دين مبين اسلام مشرف مي شوند .
13 - تغيير نام كسانيكه نام آنها اسامي ايام هفته باشد
14 - تغيير نام كسانيكه تغيير جنسيت داده و دادگاه صالحه حكم به تغيير نوع جنس در اسناد سجلي و شناسنامه آنان صادر نموده است .
پيشوند " عبد " خاص اسامي و صفات ذات پروردگار است و در ساير موارد متقاضي مي تواند تقاضاي حذف آنرا بنمايد .
15 - حذف نام ماههاي قمري از اسامي مركب مانند محرمعلي - علي صفر و غيره .
هر يك از اشخاص زير با رعايت موارد نامهاي قابل تغيير مي توانند با مراجعه به نمايندگيهاي جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور و ادارات ثبت احوال سراسر كشور نسبت به درخواست تغيير نام اقدام نمايند .
1 - اشخاص 18 سال به بالا .
2 - افراد كمتر از 18 سال كه داراي حكم رشد باشند .
3- پدر يا جد پدري با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان كمتر از 18 سال.
4- سرپرست قانوني ( قيم ، امين ، وصي ) براي افراد صغير و محجور با ارائه مدارك مستند كه سمت او احراز شده باشد.
مدارك مورد نياز:
1 - ارائه اصل شناسنامه و دو برگ تصوير آن.
2 - تكميل فرم درخواست تغيير نام. (فرم شماره 5)
3 - پرداخت هزينه طبق تعرفه جاري.
نحوه مراجعه:
1 - براي تغيير نام كليه نمايندگيهاي جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور و ادارات ثبت احوال سراسر كشور آمادگي دريافت مدارك ياد شده را در ساعات و ايام اداري دارند.
ضمنا" تنظيم و تسليم درخواست تغيير نام در غير از محل صدور شناسنامه بلامانع است كه در اين گونه موارد پس از پذيرش درخواست و ارسال آن به اداره ذيربط (محل صدور شناسنامه ) و طرح در هيات حل اختلاف (فرم شماره 6) اقدام لازم معمول و نتيجه جهت اطلاع متقاضي به اداره ارسال كننده اعلام خواهد شد.
2 - نظر به اينكه درخواست تغيير نام مي بايست در هيات حل اختلاف اداره ذيربط (محل صدور شناسنامه ) مطرح و نسبت به آن با رعايت قوانين و مقررات مربوطه اتخاذ تصميم گردد . فلذا موافقت با تغيير نام مورد درخواست موكول به راي صادره از سوي هيات حل اختلاف خواهد بود .
3 - پس از وصول راي هيات حل اختلاف بشرح ذيل اقدام خواهد شد.
الف : در صورتي كه راي صادره بر له ( موافق ) خواسته درخواست كننده صادر شده باشد پس از رؤيت متقاضي و تقاضاي اجراء نسبت به تعويض شناسنامه با نام جديد اقدام خواهد شد.
ب : چنانچه راي صادره بر عليه ( مخالف ) خواسته درخواست كننده صادر شده باشد متقاضي پس از رؤيت آن در صورت تمايل مي تواند باستناد ماده
4 - قانون ثبت احوال ظرف مهلت مقرر ( 10 روز از تاريخ ابلاغ ) نسبت به تصميم متخذه به دادگاه محل اقامت خود مراجعه و اعتراض نمايد.
توصيه هاي ضروري:
حديث نبوي : بر پدر و مادر است كه نام نيكو بر فرزند خود بگذارد.