محمد مهاجر، طراح گنبد گردان رصدخانه ملی گفت: رصدخانه ملی ایران بزرگ‌ترین پروژه علمی کشور در حوزه علوم بنیادی و اخترشناسی است که نزدیک به دو دهه می‌شود آغاز شده است. طی پنج سال اخیر به طور فشرده نصب و راه اندازی برای این مکان صورت گرفته است. رصدخانه ملی بر روی قله گرگش با فاصله ۳۶۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.
مهاجر ادامه داد: رصدخانه‌ها پروژه‌های بسیار دشواری هستند که اجزای بسیاری را در خود جای می‌دهند تا بتوانند تصویربرداری خوبی داشته باشند؛ نورگیری در یک رصدخانه بسیار اتفاق بزرگی است.
وی افزود: معمولا زمانی که رصدخانه‌ها آغاز به کار می‌کنند نیاز به مدتی فعالیت دارند تا بتوانند به کیفیت قابل قبولی از تصویربرداری برسند و در نهایت کار خود را به صورت رصمی آغاز کنند.
او اظهار داشت: ما با کمک همکاران و مشاورین ایرانی و خارجی توانسیتم طی دو سه شب به کیفیت خوبی از تصویربرداری برسیم؛ این دستاورد بازخوردهای مثبتی از سوی رسانه‌های ایرانی و خارجی داشت چرا که معمولا این اتفاق نمی‌افتد که در عرض سه شب کیفیت تصویربرداری یک رصدخانه تثبیت شود.
طراح گنبد گردان رصدخانه ملی گفت: هر رصدخانه‌ای بر اساس موقعیتی که دارد پارامتر دید نجومی متفاوتی را در اختیار علاقه‌مندان نجوم و ستاره‌شناسان قرار می‌دهد. سایت نجومی گرگش یکی از مهم‌ترین دید‌های نجومی را در اختیار منجمان قرار می‌دهد که با مهم‌ترین سایت‌های نجومی جهان از نظر اهمیت برابری می‌کند.
مهاجر اظهار کرد: تصاویری که از رصدخانه ملی منتشر شدند در فاصله ۳۲۰ میلیون سال نوری از زمین هستند؛ عمدتا تلسکوپ‌هایی مانند تلسکوپ رصدخانه ملی برای بررسی میان کهکشانی استفاده می‌شوند. تلسکوپ ما می‌تواند نیمی از عمق کهکشان که ۷ میلیارد سال نوری است را مورد بررسی قرار دهد.
وی افزود: هر رصدخانه سه زیرپروژه بزرگ دارد که شامل تلسکوپ، گنبد چرخان و واحد لایه‌نشانی می‌شود. گنبد رصدخانه ۲۵۰ هزار تن است که با وجود باد‌های قوی در قله باید بتواند با دقتی بسیار بالا روی ریل بچرخد.
مسعود بیدار، مدیر تیم طراحی رصدخانه ملی گفت: برای انتخاب محل مناسب برای ساخت یک رصدخانه فاکتور اختلالات جوی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ هرچقدر ارتفاع بیشتر باشد از سطح دریا و همچنین هرچقدر محل به کویر نزدیک‌تر باشد میزان اختلالات کاهش پیدا می‌کند.
بیدارادامه داد: قله گرگش پس از انجام تحقیقات چند ساله در مناطق مختلف توانست با اختلاف بالا نتیجه مثبتی را در اختیار محققان قرار دهد و به عنوان محل مناسب ساخت رصدخانه انتخاب شود. این محل در سال ۱۳۸۷ انتخاب شد و پس از آن باقی اقدامات برای ساخت رصدخانه صورت گرفت.
وی افزود: تلسکوپ هابل آینه کوچک‌تری نسبت به تلسکوپ رصدخانه ملی دارد اما تفاوت آن خارج شدن تلسکوپ از جو زمین است که باعث می‌شود کیفیت بهتری در رصد داشته باشد.
او اظهار داشت: کیفیت رصدخانه ملی با تلسکوپ هابل برابری نمی‌کند چرا که نوع این دو تلسکوپ متفاوت است. ما از نظر فناوری تلسکوپ بسیار قدرتمندی را در اختیار داریم اما به دلیل وجود آن در سطح زمین و کاهش کیفیت تصاویر به دلیل شرایط جو در حال حاضر تصاویر کم کیفیت‌تری را نسبت به هابل در اختیار داریم.
مدیر تیم طراحی رصدخانه ملی گفت: تلسکوپ‌ها معمولا با توجه به اندازه آینه‌ها کلاس‌بندی می‌شوند و قطر آینه تلسکوپ رصدخانه ملی ۳.۴ متر است و در رده تلسکوپ‌های متوسط و بزرگ است که تنها ۳۰ نمونه از این رده در دنیا وجود دارد.
بیدار اظهار کرد: از ابتدای فعالیت مهندسی بر روی پروژه رصدخانه تا به امروز حدود ۷۰ هزار نفر ساعت بر روی پروژه کار شده است. حدود ۷۰۰ نفر مهندس در بخش‌های مختلف این پروژه فعالیت کردند تا بتوانند چنین محصولی را ارائه دهند.
وی افزود: پروسه ساخت این تلسکوپ بسیار چالش‌برانگیز بوده چرا که دقت کار در این صنعت بسیار بالا است و ما باید قطعات را در حالت میکرون بررسی کنیم و آینه‌ها را در ابعادی با دقت نانو بسازیم. ما در این تلسکوپ حدود ۸ هزار قطعه داریم که در خود گنبد از این تعداد نیز بیشتر است.
گفتنی است؛ برنامه «شب نشینی» از شنبه تا جمعه هر هفته ساعت ۲۳:۳۰ به وقت تهران و ۲۱ به وقت وین بر روی آنتن شبکه جهانی جام جم می‌رود و تهیه کننده این برنامه نیز یاسر معظمی گودرزی است. اطلاعات بیشتر درباره «شب نشینی» و مهمان‌های برنامه هر روز در صفحه اینستاگرامی @shabneshini. irani بارگذاری می‌شود