پدیده ی «مهاجرت» در طول تاریخ جریان داشته؛ اما در دهه های اخیر به دلیل شرایط اجتماعی و توسعه ی این پدیده، نگاه کشورها به مسأله ی مهاجرت به کلی تغییر کرده است. «دیازپرا» به معنای «جمعیت پراکنده ی یک کشور در کشور دیگر» واژه ای است که در کشورهای دیگر درباره ی این پدیده استفاده می شود و معنایی فراتر از مهاجرت دارد. تغییر نگاه کشورها به جمعیت دیازپرا که در گذشته «نگاه منفی و تهدیدگرا» بوده در دهه های اخیر به کلی تغییر کرده و امروزه این جمعیت مردمانی هستند که به دلیل «افزایش قدرت تأثیرگذاری در کشور میزبان» و «توان تأثیرگذاری در امور خارجی کشور اصلی» در واقع «تصویر یک کشور در کشور دیگر» به حساب می آیند و می توانند مایه ی غرور و افتخار کشور خود باشند.
این مطالب، نقل قولی از «دکتر رضا ملکی» (رئیس مرکز مطالعات فرهنگی و بین المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی) است که یکشنبه 23 مهرماه مهمان برنامه ی «مشاور» شبکه جام جم بود.
وی در بخش نخست برنامه، در پاسخ به پرسش مجری با اشاره به کشورهایی مانند هندوستان، چین، لبنان و ارمنستان و مقایسه ی آنها با کشور مهاجرپذیر قطر مطالبی نیز در خصوص شرایط پذیرش مهاجر و نسبت آن با مهاجرانی که از کشور خارج می شوند؛ بیان داشت و بر تغییر نگاه کشور ما به این پدیده ی مهم تأکید کرد. وی همچنین گفت: «جهان در دوران گذر تاریخی و شکل گیری نظم جدیدی است و تلاش ما این است که برای جمهوری اسلامی ایران جای شایسته ای در این نظم نوین جهانی پیدا کنیم.»
در طول برنامه چند گزارش از برگزاری «نخستین اجلاس منطقه ای رایزنان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای همسایه» پخش شد؛ اجلاسی که از 15 تا 20 مهر میزبان 20 رایزن و مسئول خانه های فرهنگ جمهوری اسلامی بود و با شعار «دیپلماسی فرهنگی، فرصتهای منطقه ای و ظرفیتهای استانی» در تهران برگزار شد.
مهمان برنامه در این خصوص چنین ادامه داد: نوع تعاملات و ارتباطات ما با جهان، به ویژه با کشورهای همسایه باید در زمان واحد و به طور همزمان متکی به سه عامل «تعامل»، «رقابت» و «تقابل» باشد. ما سیاست پارا دیپلماسی( دیپلماسی فراملی) را در دستور کار داریم و سیاست دولت در حوزه ی سیاست خارجی «همسایه محور» است؛ سیاستی که اجازه می دهد تعامل با این کشورها به صورت «برد برد» و در جهت تأمین منافع کشور ما و کل منطقه باشد. ما در 11 کشور از 15 کشور همسایه «نمایندگی فرهنگی» داریم و این ارتباط در برخی کشورها مانند پاکستان به بیش از 50 سال میرسد.
دکتر رضا ملکی در بخش پایانی برنامه به «تنظیم سند راهبردی امور فرهنگی و اجتماعی ایرانیان خارج از کشور » اشاره کرد که علاوه بر «لایحه ی جامع ایرانیان خارج از کشور» در دست تنظیم است. وی گفت:
« ما در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی که مکلف به امور فرهنگی است؛ بعد از پیمایش در اسناد و اقدامات کشورهای دیگر و یک سال مطالعه و پژوهش، تنظیم این سند راهبردی را در دستور کار قرار دادیم. پیش نویس سند در شورای عالی سازمان بررسی شده و باید جهت تصویب به شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور به عنوان بالاترین مرجع مرتبط با امور ایرانیان مقیم برونمرز ارسال شود. یکی از پیشنهادهای این سند، این است که یک وزارتخانه یا دست کم یک سازمان مستقل جهت رسیدگی و پاسخگویی به امور ایرانیان خارج از کشور تأسیس شود. نگاه این سند به هم میهنان برون مرز نگاه ابزاری نیست؛ بلکه بر احساس مسئولیت دو سویه بنا شده و تکالیف و سیاستی را مشخص می کند که باید توسط دولت، کارگزاران، نمایندگی های سیاسی، رایزنان فرهنگی و عموم ایرانیان مقیم خارج از کشور انجام شود.»